Ken je dat. Op zaterdag na Black Friday begeeft je koelkast het. Je gaat zelfs de irritante zoem waaraan je je al maanden ergerde missen. Vaag had je al een tijdje de intentie om dat oude kreng te vervangen maar je kwam er niet toe. Nu zoemt hij niet meer. Het is ook altijd hetzelfde liedje.

Je hebt je net wekenlang zitten opwinden over de opgeschroefde commercie van Black Friday. Overal reclame die ons coute wat kost wil dwingen om meer geld uit te geven dan verstandig is. En nu mis je de boot. Geld maakt niet gelukkig maar een werkende koelkast wel. Net op deze zaterdag krijg jij te maken met de enige detaillist in Breda die zich beroept op het overheidstoezicht op de uitvoering van de wet op uitverkoop. Geloof jij het? Never nooit niet, het is je reinste catch-22, Murphy’s wet; wat mis kan gaan gaat mis.

In de goud-grijze glans van nostalgische herinneringen waren de donkere maanden aan het eind van het jaar een combinatie van een beetje afzien gemengd met uitzien. Het geld voor het jaar was op. Hollanders maakten een kladje van de kosten en trokken een extra trui aan als de kolenkachel was uitgegaan. Maar er was het vooruitzicht van Sint en Kerst. Het waren norse dagen, donker en kort maar wel gezellig. Warme cacao en anijsmelk, de Fabeltjeskrant en bordspelletjes. Bij ons thuis werden onder aanvoering van mijn oudste broer de verlanglijstjes gecoördineerd. Doordat we met elkaar afstemden wie wat zou vragen, hadden we op pakjesavond een gedeelde buit waarop menig aandeelhouder jaloers zou zijn.

Maar toch, december was nog geen commercieel festijn. De advent werd gevierd met verhalen ter voorbereiding van de geboorte van het kerstkind. Die arme Josef en Maria moesten helemaal naar Bethlehem reizen vanwege de nationale census. Ook in die tijd was er overheidsinmenging in het dagelijks leven van de burger.

Ik dwaal af van Murphy maar kom bij FOMO, die angst om iets te missen. Waar ooit de grote wensdroom op 5 december was om uit het raam te kijken en Sint daar met zijn paard op het dak te zien, is de moderne FOMO stoffelijk van aard. De commercie lijkt erop gericht om vooral elke doelgroep van kleuter tot magnaat de angst aan te praten dat je iets misloopt. Die angst om niet te krijgen wat jou toekomt is misschien wel het grootste gevaar van de tijd waarin we leven. Denk maar even, het is de angst waaruit alle andere dreigingen voortvloeien. Met evenveel recht als een ander zou alles mij moeten toekomen. Jouw recht op recht is mijn recht op recht. Wie ziet nog het addertje onder het gras? Lees Hegel er maar op na. Ikke heb recht omdat ik ikke ben. Maar…wij zijn allemaal ikke dus eigenlijk zijn jullie allemaal mij. Nou ja, ik ben natuurlijk ook jullie allemaal. Hierdoor zou enerzijds begrip en samenwerking kunnen ontstaan maar daar komt Murphy om de hoek kijken. We laten ons met de hebberigheid lekker gek maken en zien door de donkere donderdagen en dolle dinsdagen het eerlijk bezit van de bomen en het bos niet meer. Hegel had daar een nog abstracter antwoord op. Hij zei dat er alleen recht kan bestaan als er een knecht bestaat, anders gezegd er bestaat alleen commercie als er een willige consument is. Zonder hebberigheid geen Black Friday.

Mijn koelkast is kapot. Ik kan hem laten repareren of een nieuwe kopen. Ik kan duurzaam zoeken naar een tweedehands. Vóór zwarte vrijdag uit Amerika kwam overwaaien gingen koelkasten ook kapot. Repareren of vervangen, dat was de redenatie toen. Nu ben ik doodongelukkig vanwege die zaterdag na Black Friday.