Onder de noemer ‘Open voor jou’ hielden leerlingen van Graaf Engelbrecht bij het domein identiteit als onderdeel van het vak burgerschap interviews met grootouders. Deze keer de opa en oma van Danique uit havo 5. Vandaag komt oma aan het woord. Opa volgt morgen.

 

Hendrika Alida Heikamp (Oma Riek)

Heeft u een oorlog meegemaakt?

Ja, ik heb de Tweede Wereldoorlog als heel klein meisje gedeeltelijk meegemaakt. Ik ben op 25 maart 1940 geboren en weet van de eerste jaren daarom natuurlijk zelf niets. Ik herinner me alleen de verhalen die ik van mijn ouders daarover te horen heb gekregen. De oorlog was geen onderwerp waar veel over gesproken werd, overigens.

 

Ik ben geboren in Veenendaal (een stad ten oosten van Utrecht). Ik woonde aan het begin van de oorlog in een klein huisje met mijn ouders, mijn oudere broer en mijn twee oudere zussen. Aan het begin van de oorlog zijn wij, net als veel van de mensen om ons heen geëvacueerd. We moesten lopen naar Rhenen en zijn van daaruit met een kolenboot naar Alkmaar gegaan. Mijn moeder had een zak vol met kleren bij zich, die in het water is gevallen. Daarna hadden we niets meer.

In Alkmaar woonden we bij een mevrouw in een groot huis gedurende een week of zes, maar daar waren we (volgens de verhalen van mijn moeder) niet echt welkom. Misschien ook wel een beetje begrijpelijk, ineens een familie met zes personen erbij is ook niet niks, he. Na zes weken zijn we weer teruggegaan naar Veenendaal, naar ons eigen huis, waar we de gehele oorlog zijn gebleven.

 

Gedurende de eerste jaren van de oorlog moest mijn vader naar Wageningen om voor de Duitsers te werken. Er moesten verdedigingslinies gegraven worden. Mijn moeder was veel ziek in de oorlog en lag van tijd tot tijd in Utrecht in het ziekenhuis. Mijn vader ging dan in het weekend op de fiets naar haar toe, een tocht van zo’n 40 kilometer enkele reis op een hele oude gammele fiets. Ik werd door mijn broer en zusjes opgevangen.

Tussendoor gingen wij met kinderwagens naar de boeren in de buurt en vroegen daar om eten. Er was geen school. In de tuin had mijn vader een schuilkelder gegraven en ik herinner me nog de vele vliegtuigen die in 1944 overvlogen en het geluid dat ze maakten. Rond die tijd kwamen ook de evacués uit andere gebieden die door iedereen in Veenendaal opgevangen moesten worden. Ik vond dat zo spannend en wilde heel graag dat er ook bij ons iemand kwam. Dat ging echter niet door, bij ons kwam niemand, omdat mijn zusje roodvonk had.

 

De bevrijding is een van de momenten die ik me het best uit mijn jeugd herinner. We woonden in Veenendaal en ik weet nog dat de soldaten door de straten heen reden en de mensen blij waren! We stonden langs de weg te kijken en te juichen en kregen stukjes chocola en bonnen van de soldaten. We kregen ook met z’n zessen een heel wit brood, dat was het lekkerste dat ik ooit gegeten had. In de dagen erna liepen mijn zussen en ik elke dag naar de ‘Tommy’s’ (de Engelse soldaten) en kregen daar kauwgom, soms een knakworstje en af en toe wat anders te eten.

 

Van de periode erna herinner ik me vooral ook heel goed dat er vrouwen waren die kaalgeschoren werden. Tot op de dag van vandaag weet ik nog wat ik toen als vijfjarig meisje zong. Wij stonden te zingen: “O, NSB jullie hebben ons land verraden. O, NSB we zullen jullie de nek omdraaien. Jij met je zwarte pak, lopend in de rouw, maar als er vrede komt slaan we je bont en blauw”. Wat gek eigenlijk, dat ik dat nog zo goed weet, hè?

 

Wat voor onderwijs heeft u gevolgd?

Ik kwam uit een arbeidersgezin waarin het best moeilijk was om de touwtjes aan elkaar te knopen, we hadden niet veel geld. Vroeger was het zo dat de mannen een goede baan moesten krijgen en daarom ging het geld dat er was om naar school te gaan naar mijn broer. Ik heb alleen de lagere school gehad.

 

Daarna mocht ik naar de huishoudschool. Daar leerde ik allerlei huishoudelijke dingen, zoals mooi naaien, strijken, koken, etc. We moesten zelf kleding meenemen om te strijken, maar wij waren zo arm dat we geen nette kleren hadden die ik mee kon nemen, maar ik durfde dit niet te zeggen op school. Van de juffrouw kreeg ik daarom regelmatig straf. Toen ik veertien was, was de school voor mij voorbij.

 

Wat was uw beroep?

Als veertienjarig meisje moest ik gaan werken om geld te verdienen voor ons gezin. Het was in Veenendaal bij een rijkere familie die vier kleine kinderen had. Ik werkte daar zes tot zeven dagen per week. Op zondag had ik om de week vrij om naar de kerk te gaan met mijn ouders.

Ik begon elke dag in de vroege ochtend. Daar aangekomen deed ik allerlei huishoudelijk werk: wassen, strijken, poetsen, koken, etc. Na het koken en afwassen van de avondmaaltijd mocht ik rond zeven uur ’s avonds naar huis. Het weinige geld dat ik verdiende leverde ik thuis in bij mijn vader. Het fijne voor mijn ouders was dat ik overdag te eten kreeg en er thuis een mond minder was om te voeden.

 

Tot zeventien jaar heb ik dit gedaan, daarna ben ik bij een kruidenierswinkel gaan werken. Na een extra opleiding van een half jaar ben ik als gezinsverzorgster gaan werken. Daarna ontmoette ik al snel opa. Mijn zus, een vriendin en ik hadden voor de grap een advertentie in De Telegraaf gezet om leuke jongens te ontmoeten. Daarin stond dat leuke dames kennis wilden maken met leuke heren. Opa, die op de zeevaartschool zat, reageerde samen met een vriend op de advertentie. Mijn zus (tante Winnie) is verliefd geworden op ome Adam en ermee getrouwd en ik op opa ! Eigenlijk was dit dus een soort voorloper van Tinder, haha… Met opa ben ik meegegaan, Veenendaal uit en het streng gereformeerde geloof ontvlucht, en hebben we samen vele prachtige avonturen meegemaakt.

 

Welke landen zou u graag nog eens willen bezoeken?

We zouden altijd nog een keer terug willen gaan naar Nigeria, alleen is het daar zo onveilig dat dit niet kan. We hebben in ons leven zoveel gezien en gedaan dat ons lijstje eigenlijk wel compleet is.

 

Wat vond u de mooiste/ meest speciale plek?

Thailand en Sri Lanka

 

Welke droom / ambitie heeft u nog op het verlanglijstje staan?

Heerlijk oud zijn en van de kleine dingen genieten. Diep in mijn hart zou ik best nog willen reizen, alleen laat de gezondheid dat niet meer toe.