Veel muziekverenigingen, koren, fanfares en muzikale gezelschappen zijn genoemd naar Cecilia. Wie is deze dame en waarom wordt zij verbonden aan muziek?

Cecilia leeft in het begin van de derde eeuw in het oude Rome. Het mooie meisje groeit op in een christelijk gezin. De tiener wil eeuwig maagd blijven om in alle zuiverheid haar geloof te kunnen belijden. Cecilia heeft dit in gedachten besloten en er nooit over gesproken. Haar ouders zoeken een rijke jongeling voor haar uit om mee te trouwen. De twee tieners vallen als een blok voor elkaar. De jongeman Valerianus, een heiden, kan niet wachten op de huwelijksnacht. Cecilia verheugt zich ook op die eerste nacht, maar ze weet dat zij in het echtelijke bed al haar kleding zal aanhouden. Ze zal dat ook eisen van haar man Valerianus, hoe moeilijk dat ook zal zijn.

Huwelijksnacht

Kosten noch moeite worden gespaard om de bruiloft tot een succes te maken. Cecilia is dol op muziek. Tot ver buiten het feestgedruis klinken de vrolijke klanken door de Romeinse straten. Tijdens die muziek bidt Cecilia in stilte dat het haar zal lukken haar maagdelijkheid te bewaren. Dit zal haar moeilijk vallen. Beiden zijn smoorverliefd op elkaar en daarbij is Valerianus een van de mooiste jongens van Rome. Uiteindelijk betreedt het bruidspaar de slaapkamer. Valerianus verheugt zich op wat er komen gaat.

Cecilia vertelt dat zij een geheim heeft. Ze vertelt haar man dat ze een engel als minnaar heeft. Als Valerianus haar onteert zal de engel hem betoveren in een impotente bejaarde man. Haar man gelooft haar niet en wil die engel eerst zien. Het meisje stuurt hem naar paus Urbanus. Door hem moet hij zich eerst laten dopen, daarna zal hij de engel zien. De smoorverliefde Valerianus kan niet anders dan de paus bezoeken.

In derde eeuw werden christenen vervolgd. Paus Urbanus I vertoefde daarom verborgen in de catacomben tussen de doden. Urbanus schijnt al op de hoogte te zijn als de opgewonden Valerianus arriveert. Hij neemt de jongeman met zich mee in de duistere grafkelders. Valerianus laat zich daar dopen en wil in navolging van zijn echtgenote zijn maagdelijkheid bewaren. En die avond ziet hij de engel. Zijn echtgenote ligt in bed en een prachtige engelachtige jongeman staat naast het bed van zijn echtgenote. Valerianus is verrukt. Over wat er daarna gebeurt zwijgt de legende. Het echtpaar verricht daarna charitatieve christelijke daden en dat is in die tijd streng verboden. Ze worden verraden.

Valerianus wordt onthoofd omdat hij de Romeinse goden verguist. Cecilia wordt in het sudatorium opgesloten tot de dood erop volgt. Het Romeinse sudatorium is een kleine zweetruimte, een sauna, in een badhuis. Volgens de legende geniet ze van het zweetbad. Daarop moet een beul haar halsslagader doorsnijden maar hij snijdt drie keer mis. Een vierde poging is volgens de Romeinse wet verboden. Uiteindelijk sterft Cecilia na drie dagen, op 22 november, door bloedverlies en infectie. Het echtpaar wordt in nissen bijgezet in de catacomben, diep onder het oude Rome.

Acht eeuwen later wordt het geblinddoekte lijk van Cecilia in haar nis teruggevonden. Geheel ongeschonden. Ze wordt bijgezet in een grafkelder van een kerk. Als de tombe in 1599 wordt geopend is lijk van het dode meisje nog steeds intakt. Zelfs haar Romeinse kleding toont nog als nieuw. Uit de drie sneden in haar hals stroomt nog steeds wat bloed dat zelfs stolt. Er worden stenen beelden gemaakt die deze vondst tot in detail weergeven. De tombe wordt gesloten.
Vreemd is dat niemand dit wonder mag zien. Normaliter worden onvergankelijke heiligen in glazen kisten voor het publiek tentoongesteld, als bewijs van hun heiligheid. In dit geval blijft de heilige veilig in de tombe.

Populair

Het Ceciliaverhaal wordt vanaf 450 zeer geliefd. Het stichtelijke karakter ervan heeft er sterk aan bijgedragen dat de kerk de legende promoot. Omdat Cecilia vooral tijdens de bruiloftsmuziek zoveel moeite heeft gedaan haar maagdelijkheid te bewaren wordt ze gebombardeerd tot patroonheilige van muziek en alles wat daarmee van doen heeft.
De heilige wordt meestal afgebeeld met een orgel. Haar verbondenheid met een orgel berust op een vertaalfout van een Latijnse tekst. Het woord ‘organis’ betekent ‘de instrumenten’ en niet ‘orgel’. De vertaalfout heeft ervoor gezorgd dat in bijna iedere katholieke kerk een fraaie afbeelding van een musicerende Cecilia bij een kerkorgel te zien is. Het heeft niet alleen de kerkelijke kunst verrijkt, maar ook kerkdiensten en muziekwerken die de heilige als hoofdpersoon hebben. De Engelse barokcomponist Henry Purcell schreef in 1692 het wereldberoemde ‘Hail, bright Cecilia’. Ook Händel en Benjamin Britten hebben haar met hun muziek vereeuwigd. Beroemde schilders wilden niet onderdoen voor hun muzikale collega’s. Rafael, van Eijk en Rubens schilderden meesterwerken waarin de bevallige heilige schittert.

Legende

Tegenwoordig is het onmogelijk te achterhalen wat er werkelijk is gebeurd rondom Cecilia in het begin van de derde eeuw. Er zijn zelfs grote twijfels of het complete verhaal niet verzonnen is. Er is geen enkel archeologisch artefact gevonden dat verwijst naar Cecilia, haar echtgenoot en hun processen. Hoewel de legende al lang is verbleekt, blijft de naam Cecilia nog altijd sterk verbonden aan muziek en kunstwerken.