Burgerschap is een verplicht onderdeel van Graaf Engelbrecht in het lesprogramma. Bij het domein ‘identiteit’ hebben leerlingen interviews gehouden met grootouders. De diepgang en de besproken onderwerpen zijn ontroerend, grappig, herkenbaar, liefdevol en hebben de band tussen verschillende generaties versterkt. Deze week: onderdelen uit een interview van de oma van Tygo Jense uit havo 5.
Mijn oma heet Ria Berkhout-de Jong en ze is geboren in 1939. Ze is opgegroeid in Hoogezand en ze heeft de oorlog als jong meisje meegemaakt. Ze was op het moment dat de oorlog uitbrak één jaar oud. Op deze leeftijd merkte ze nog weinig van de oorlog. Naarmate ze ouder werd, rond haar vierde of vijfde, begon ze steeds meer mee te krijgen van de oorlog. Ze zag bijvoorbeeld vliegtuigen overvliegen, maar het leven bleef wel heel normaal.
Mijn oma hoefde niet te vluchten uit haar huis omdat het te onveilig was. Wel moest ze haar huis met de familie verlaten omdat er twee Duitse officieren in het huis moesten wonen. Later is ze weer teruggekeerd naar dit huis met de familie.
De oorlog heeft verder niet heel veel invloed gehad op mijn oma. Ze vond het jammer dat ze haar huis moest verlaten. Ze hadden namelijk een heel mooi huis aan het meer en dat vond ze prachtig. Eén van de weinige dingen die ze aan de oorlog heeft overgehouden is dat ze niet graag in het donker wil slapen. Vroeger moesten namelijk alle ramen bedekt worden, er mocht geen licht op straat zijn. Dit heeft ervoor gezorgd dat ze niet meer graag in het donker slaapt. Dit is een soort trauma voor haar en haar broers. Die ervaren namelijk dezelfde gevoelens.
De bevrijding heeft mijn oma ook meegemaakt. Ze moesten op de dag van de bevrijding schuilen in de kelder. Ze moesten pannen op hun hoofd doen voor bescherming. Mijn oma vond dit wel hilarisch, want die pannen zouden niks doen bij iets dergelijks als een bombardement. Later op de dag kwamen de Canadezen met tanks door de stad rijden. Ze deelden chocola uit. Het was een erg feestelijke dag.
School
Mijn oma is ook naar school gegaan. Ze begon op de lagere school en is daarna doorgegaan naar de HBS. Die bestaat nu niet meer, maar dat was vroeger de havo en vwo samen. Nadat ze dit heeft afgerond, heeft ze een opleiding gevolgd tot apothekersassistente en doktersassistente. Daarnaast heeft ze ook nog in 1985 een paar jaar Nederlandse en Indonesische literatuur gevolgd aan de VU in Amsterdam.
De feministische golf was wel een ding in de tijd van mijn oma. Zelf geeft ze aan dat er geen beperkingen waren, omdat ze een vrouw was. Wel geeft ze aan dat de feministische golf ervoor gezorgd heeft dat ze assertiever is geworden. Ze protesteerde hiervoor niet, maar ze was het wel eens met de standpunten van de actievoerders. Ze geeft aan dat vrouwen in die tijd maatschappelijk achtergesteld waren ten opzichte van mannen. Bijvoorbeeld regels die voor vrouwen wel gelden en voor mannen niet, of banen die mannen wel konden krijgen en vrouwen niet.
Mijn oma heeft vroeger gewerkt bij een huisarts als apothekers- en doktersassistente. Als doktersassistente hielp ze op de vloer. Ze deed bijvoorbeeld bloedonderzoek en urineonderzoek. Als apothekersassistente maakte ze medicijnen klaar en hielp ze bij de balie. Ze heeft dit acht jaar gedaan en daarna is ze getrouwd met mijn opa, Rien. Vanaf dat punt heeft ze niet meer gewerkt tot 1991. Ze was in die tijd dat ze niet werkte huismoeder.
Nadat de kinderen wat ouder waren, heeft ze een herintredingcursus gedaan en heeft ze weer zes jaar gewerkt bij de huisarts als apothekersassistente. Ze heeft deze baan gekozen omdat het haar leuk leek. Ze heeft dit altijd met plezier gedaan en ze vond het ook interessant. Maar ze zou deze baan nu niet opnieuw nemen. Je moet veel staan en veel handwerk van vroeger is nu overgenomen door machines, wat het minder leuk maakt.
Familie
Mijn oma groeide op in een groot gezin. Ze had een vader, een moeder en zeven broers. Ze is in dit gezin het enige meisje. Het gezin was niet zwaar religieus, maar ze waren wel hervormd. Mijn oma ging met haar moeder elke zondag naar de kerk, de broers en haar vader bleven thuis. Wel gingen alle kinderen naar de zondagsschool. Hier werd er uit de bijbel voorgelezen en met kerst was er kerstfeest.
Met dit gezin woonde ze in een groot huis. Het was een twee onder één kap woning. Mijn oma sliep alleen en de broers sliepen samen op kamers. Ze is hierna vijf keer verhuisd. Eén keer met het gezin van Groningen naar Noord-Holland en vier keer met haar eigen gezin in Noord-Holland zelf. De familie heeft een goede band. Ze noemt het een warm gezin. De opvoeding was heel vrij binnen het gezin. Ze mocht alles, wel normaal natuurlijk.
Mijn oma is 57 jaar geleden getrouwd met mijn opa. Het nichtje van mijn oma ging verloven met de broer van opa. Op deze manier hebben ze elkaar ontmoet en ze zijn heel gelukkig samen. Samen hebben ze drie kinderen: Mariëlle (mijn moeder), Mieke en Lieuwe. Het contact met de kinderen is goed. Met Lieuwe is fysiek contact minder, omdat hij in Denemarken woont.
Verjaardagen zijn altijd groot feest. Ze zijn natuurlijk met veel broers en het is altijd leuk als de broers samenkomen. Dit is heel bijzonder, omdat ze allemaal in andere delen van Nederland wonen en omdat ze oud zijn. Daarnaast was vroeger vakantie altijd een leuke familieactiviteit.
Vrije tijd
Vroeger had mijn oma veel vrije tijd, later alleen iets minder omdat ze toen nog op zaterdagochtend school had. In haar vrije tijd deed ze veel aan sport. Ze deed aan gymnastiek, tennis, volleybal. Daarnaast was ze penningmeester van de rederijkerskamer. Ook speelde ze veel buiten. Aan het huis zat een sloot en daar sprongen ze dan overheen om op het weiland te spelen. Ze las ook graag in haar vrije tijd. Sporten mocht ook gewoon op zondag. De dominee speelde zelf ook hockey op zondag, dus er was geen probleem.
Muziek was er ook in die tijd. Ze was secretaresse van Jeugd en Muziek. Daar organiseerde ze jeugdconcerten voor in het dorp. Het was vooral klassieke muziek. Het hele dorp kwam naar de concerten kijken. Later heeft ze nog veel andere dingen gedaan. Mijn oma heeft twee leesclubs geleid. Daarnaast is ze ook nog president geweest van de vrouwenverenging in de Zaanstreek (NVVH) en secretaresse van het gewest Noord-Holland (NVVH). Ook is ze nog secretaresse van Kunst in de Kamer geweest in Zaanstreek.
Corona
Mijn oma heeft ook corona meegemaakt. In deze tijd was het vooral vervelend dat ze haar kinderen, kleinkinderen en familie minder zag. Ze heeft ook met een groepje mensen een broodjesclub. Ze komen dan steeds bij iemand anders thuis om daar broodjes te eten en lekker te kletsen. Dit kon jammer genoeg ook niet doorgaan door corona en dat vond oma erg jammer.
Echter heeft ze zich niet heel alleen gevoeld. Ze zag opa elke dag en Mieke, die woont een straat verder. Daarnaast kan ze goed overweg met haar telefoon. Ze belt vaak met mijn moeder en we appen regelmatig. De dagelijkse planning zit redelijk vol. Ze doet huishoudelijk werk, in de middag leest ze veel. Daarnaast kookt ze bijna elke avond en doet ze boodschappen samen met Mieke. ‘s Avonds kijkt ze tv met opa, met een lekker stukje chocola en daarna een mandarijntje.
Mijn oma mist op dit moment haar vriendinnen. De meesten zijn overleden en ze vindt het jammer dat ze er geen contact meer mee kan hebben en dat was vroeger heel fijn. Daarnaast heeft haar beste vriendin nu Alzheimer. Daar had ze het liefste contact mee, maar dat is nu jammer genoeg niet meer mogelijk.
Wereld
Mijn oma heeft veel landen bezocht in Europa. Ze is geweest in Duitsland, Luxemburg, Frankrijk, Engeland, Noorwegen, Denemarken, Oostenrijk, Italië, Zwitserland en Finland. Ze zou nog graag eens naar Noorwegen of de Noordpool willen. Noorwegen heeft namelijk een hele mooie natuur en aan dat land heeft ze mooie herinneringen. Op de Noordpool is ze nog nooit geweest.
