Toneelgroep Haagse Beemden heeft half oktober een speltraining afgerond. In de evaluatie heeft een van de spelers een beschouwing gegeven over de zestien maanden die hij nu toneel speelt. Wij delen graag zijn verhaal met u.

Spelen we niet allemaal toneel, iedere dag? Bewust of onbewust. Wat is toneel eigenlijk? Nemen we een ander personage aan? En is dat alleen tijdens het spel, of soms ook in het dagelijkse leven. Bijvoorbeeld op je werk in de functie de je hebt. word je dan geacht anders te zijn dan dat je thuis bent? Spelen we dan ook een rol? Of worden we geacht een rol te spelen, een persoon te zijn, een personage te zijn. En hebben we altijd de vrije keuze in het personage die wij geacht worden op dat moment te zijn?

Vaak wordt dat al voor ons besloten. Soms door een werkgever, of door je ouders, of door je partner. Of door de regisseur, hoe dan ook: ik denk dat je altijd een bepaalde rol hebt die je wordt toebedeeld. Of dat nu je ouders, je werkgever, je partner of je regisseur is maakt eigenlijk geen wezenlijk verschil.

En toch!
Voor mij persoonlijk heb ik op meer dan middelbare leeftijd weer een stukje in mijzelf leren kennen. Toneel! Ik kwam er via een familielid mee in aanraking. Is dat wel iets voor mij? Vroeg ik mij af. Al gauw kwam ik erachter dat ik nogal opgesloten zat in mijn comfortzone. Hartelijk lachen om een ander maar mezelf laten zien dat was toch wel even iets heel anders. Naar buiten treden, jezelf laten zien, kwetsbaar zijn?

Al gauw kreeg ik ook het gevoel dat het je kan bevrijden van iets. Van iets dat je geacht wordt te zijn, geacht te zijn door de maatschappij, maar..., niet door de regisseur! Deze opent min of meer het scherm dat je voor je hebt, de façade, de bescherming. En dan..., oeps helemaal bloot sta je daar, op toneel, op het podium, iedereen kijkt en luistert naar je terwijl de zorgvuldig ingestudeerde woorden maar nauwelijks durft uit te spreken.

Eenmaal deze eerste ervaring voorbij gebeurt er iets, een verandering, een transformatie, een nieuwe ervaring. Toneel! Het instuderen van je teksten, eerst voelend als een molensteen om je nek, maar gaandeweg maakt de druk plaats voor vreugde. Yesssss, ik kan dit. Weliswaar op mijn eigen beginnersniveau maar..., ik kan dit!

Ik stotter niet, ik stamel niet, en ik huiver niet. Ik doe. Ja ik doe aan toneel! Maar wat is toneel als je daar helemaal alleen op het podium staat? Ja natuurlijk kan dat ook mooi zijn. Absoluut, echter voor mij wordt het pas spannend als je voelt dat je samen iets maakt, iets gaandeweg tijdens de repetities creëert, dat er iets ontstaat waarmee je andere mensen bereikt, de ene keer kan dat humor zijn maar de andere keer ook heel ontroerend, aangrijpend, pakkend, een gevoel zo echt of toch weer niet? Tenslotte is het natuurlijk maar toneel!

Spiegel

Maar is toneel niet ook spiegel waarin je de weerkaatsing ziet van alle dagelijkse beslommeringen, gebeurtenissen in het alledaagse leven van iedereen. Is toneel dan niet ook bedoeld om juist dat uit te vergroten waar we in de sleur of hectiek van de dag aan voorbijgaan? Thema's als de dood, jaloezie, macht, etcetera, etcetera zien we toch vaak terugkomen in het toneel, dus altijd wel actueel. Of we nu in een fabriek spelen en soep maken als robots aan de lopende band die proberen te ontsnappen aan de werkelijkheid, of we zitten totaal geïsoleerd op een boot op volle zee waar je afkomst uiteindelijk niet bepalend is om te mogen overleven.

Of je op je oude dag nog druk moet gaan maken om een brief. Over doodgaan, over oud zijn. Kortom allemaal thema's die soms absurd zijn maar soms ook veel humor hebben. En die je aan het denken zetten. Dat is dan ook meteen de kracht van toneel: het kan zo mooi verhalend zijn.