Elke Goede Vrijdag, in de middag, zo rond drie uur, kijk ik uit het raam om te zien of de lucht donker kleurt. Ik kan het niet helpen, het is erin geslopen en gebleven. Wie een halve eeuw geleden opgroeide in een dorp in Zuid-Limburg zal dit herkennen. Het paasverhaal en wat eraan vooraf gaat was voor een Limburgse kleuter behoorlijk confronterend.
Voor niet-ingelichte kringen is hier het verhaal in een notendop; De ene week – Palmpasen -- staat iedereen met vlaggetjes langs de weg, om het Kindeke Jezus dat inmiddels volwassen is, als een koning binnen te halen. En dan niet vanwege de bling zoals een Elon Musk. Nee, deze majesteit is een onopvallende man die, voor de gelegenheid, zonder schoenen op een ezel zit. Ik stel me hem een beetje voor als de Dalai Lama met een Wildersgezicht en dito blank haar. Nog geen week later vervloekt diezelfde meute diezelfde man en draagt hun beulen op om hem aan handen en voeten vastgenageld te kruisigen.
Dat Palmpasenverhaal ging er bij ons kleuters in als koek. Dank je de koekoek. Even bedenken dat er nog nauwelijks tv was in die tijd dus je moest samen met elkaar je afleiding maken. Optochten met wuivende en juichende mensen deden het ook toen al goed. Na carnaval zaten we veertig dagen zonder snoep. Dat moest de hele vastentijd in je trommeltje en dat mocht pas met Pasen open. Maar op Palmpasen waren er al de eerste zoete broodjes in de vorm van een duif. Bij ons thuis mochten we die zelf bakken en ook dat is een gekoesterde kinderherinnering vol geur, warmte en veiligheid.
In Limburgse dorpen waren de scholen bijna zonder uitzondering katholiek. De week voor Palmzondag tuigden we takjes op. Die gingen mee naar de mis waar het zingen van Kyrie Eleison met al die opgewonden kinderstemmen prachtig klonk. Heb medelijden, het authentieke blues refrein.
Met ons gezin gingen we soms naar een heel moderne kerk in een wat grotere stad. Daar werden toen al oecumenische diensten gegeven. Er was op de woensdag voor Pasen een kindermis volledig met rozenhoedje, de kruisgang en het verhaal van avondmaal, verraad, ontkenning, kraaiende hanen en het gruwelijke detail van de kruisiging. Daarbij is mij dus ingeprent dat op vrijdagmiddag, rond drie uur, op het precieze moment dat Jezus de geest liet, de hemel bijna gitzwart kleurde boven Golgotha. Vrijdagmiddag op school, waren er enkele juffen die dat verhaal opnieuw vertelden en ons naar buiten lieten kijken. In mijn herinnering was die verduistering even echt als de vliegende fakir bij de Efteling. Dat magisch realisme heeft zich in mij vastgebeten en is gebleven.
Ik kan niet anders dan denken aan Jerusalem nu, aan de gruwelijke dilemma's waarmee oorlog steeds weer opnieuw elk vredelievend gevoelsmens op de knieën dwingt. Deze week komt het oorlogsarchief over de Tweede Wereldoorlog vrij ter inzage voor elke burger die hieraan behoefte heeft. Daarmee breekt het debat los over de schuldvraag; wie stond aan welke kant? Maar daarmee mis je de enige terugkerende boodschap van de geschiedenis en van elk Messiasverhaal. Het gaat niet om de schuldvraag. Schuld is de eeuwige verdeler en dooddoener. Zolang er mensen zijn die zich blijven uitspreken en inzetten voor een rechtvaardige samenleving, zal de geest van verlossing herrijzen, iedere keer opnieuw.
Daarom is er bijvoorbeeld op Paaszondag op het Museumplein in Amsterdam een stilzwijgend samenzijn van iedereen die gelooft dat er weer een vredesbeweging moet komen, die naast de NAVO aan tafel moet zitten als wordt nagedacht over een veilige toekomst voor de komende generaties. Locatie: Museumplein, van twee tot drie. Maar ik heb niks om aan te trekken! Doe lekker iets opvallend wits aan en kom voelen hoe het is om samen even echt voor iets waardevols stil te staan. Kom als het moet op blote voeten of op een ezel.
