De feestdag van de onnozele kinderen was in de Haagse Beemden en Prinsenbeek een welbekend feest dat jaarlijks op 28 december werd gevierd. In dit artikel gaan we op zoek naar de oorsprong van dit opmerkelijke verhaal.
Volgens het Bijbelse geboorteverhaal bezoeken drie wijzen uit het oosten het kindje Jezus. Omdat ze het adres van het bijzondere kind niet weten, kloppen ze in Jeruzalem aan bij koning Herodes. Deze wrede vorst kan het trio niet helpen, maar vraagt of ze na hun bezoek nog even verslag willen doen van het bezoek. De kwaadaardige Herodes wil dan eveneens hoogstpersoonlijk de nieuwgeboren koning Jezus vereren met een bezoekje. De drie wijzen vinden het kind. Na hun bezoek aan de peuter worden ze in hun dromen door een engel gewaarschuwd niet naar Herodes te gaan. Herodes is van plan zijn concurrent uit te schakelen en laat alle jongetjes in Bethlehem onder de drie jaar, de onnozele kinderen, doden.
Bethlehem
Het hele geboorteverhaal van Jezus is pas veel later aan het officiële Bijbelverhaal toegevoegd. Omdat historische bronnen niet meer bekend waren, baseerden de schrijvers zich op eeuwenoude voorspellingen van befaamde profeten. En op het verhaal van Mozes in het mandje in Egypte. Als geboorteplaats van Jezus koos men Bethlehem, omdat deze plaats in een voorspelling uit 600 voor Christus door de profeet Jesaja werd gedaan. Omdat Jezus' achternaam in het officiële verhaal Van Nazareth is, ligt het voor de hand dat de baby in die plaats is geboren en niet in Bethlehem. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat koning Herodes een heerser was die geweld en wreedheden gebruikte om aan de macht te blijven. Deze Herodes de Grote overleed in het jaar vier voor Christus.
Er waren eeuwenoude voorspellingen van onder andere de profeten Nephi en Jesaja dat in Bethlehem een Messias zou worden geboren. De profeet Daniël voorspelde zelfs het tijdstip (in Dan 9:25). Deze voorspelling was bekend in de synagogen. Er was een kleine Joodse gemeenschap in en rond Iran aan het begin van onze jaartelling die deze informatie kon hebben gedeeld met de drie wijzen. Dit zou hun reis richting Jeruzalem kunnen verklaren. Toen de wijzen bij Herodes aankwamen gaf Herodes zijn personeel opdracht de boeken met daarin voorspellingen van een bijzonder kind te raadplegen. Zelfs het tijdstip. Volgens het officiële verhaal reisden de magiërs met peperdure giften naar Bethlehem. Het probleem is dat Jezus daar helemaal niet was.
Volgens het verhaal bezochten de wijzen in Bethlehem het arme gezin in een huis. De familie werd door de giften ineens steenrijk. In het verhaal van de evangelist Lucas werd Jezus veertig dagen na zijn geboorte opgedragen in de tempel van Jeruzalem. Ze keerden daarna terug naar Nazareth. De heilige familie was volgens het bijbelverhaal toen straatarm. Als de familie al bezoek van de wijzen heeft gekregen, was het niet gedurende de eerste zes weken na de geboorte. Het klopt dus niet dat de wijzen in Bethlehem het kind in een huis bezochten. De evangelisten slaan daar de plank mis. Herodes liet volgens het verhaal alle kinderen onder de drie jaar vermoorden. Dat betekent dat de wijzen het kind bezochten toen het maximaal twee jaar oud was.
Volgens bronnen heeft Herodes nooit opdracht gegeven jongetjes in Bethlehem te laten vermoorden. Archeologische opgravingen hebben aangetoond dat er in die tijd nauwelijks bewoning was in Bethlehem. Er waren nauwelijks jongetjes aanwezig om te doden. Wellicht dat het verhaal daarom nooit is opgetekend. Herodes heeft volgens bronnen nooit opdracht gegeven voor een kindermoord waar dan ook. De reden voor de kindermoord lijkt sterk op het verhaal van de kindertijd van Mozes.
Vlucht naar Egypte
In dat duizenden jaren oude verhaal treffen we eenzelfde gruwel aan. In Egypte leefde een snel groeiende Joodse gemeenschap. De farao vreesde een machtsovername van deze Joodse mensen. Daarom gebiedt de farao alle jongetjes jonger dan drie jaar te vermoorden. Mozes overleeft het omdat hij in een mandje wegdrijft op de Nijl. Mozes blijft daarna in Egypte. Het lijkt erop dat de schrijvers van het geboorteverhaal van Jezus het populaire verhaal van Mozes in het mandje hebben geleend. Naast het beroemde verhaal van Mozes is er de voorspelling van de profeet Jeremia. Deze voorspelt (in Jeremia 31:15) een kindermoord en linkt deze aan Bethlehem. Het is niet vreemd dat de voorspelling van de profeet Jeremia en het verhaal van Mozes een mooie combinatie vormen.
Evenals Mozes verblijft Jezus in het geboorteverhaal na de dreiging van een kindermoord in Egypte. De vlucht naar Egypte van Jezus sluit hier naadloos op aan. Bethlehem werd als geboorteplaats gekozen omdat dit door profeten voorspeld was. Jezus moest via Jozef van koning David afstammen om hem koninklijke waardigheid te verschaffen. Dat Jozef niet de biologische vader was werd op de koop toegenomen. De schrijvers kozen de drie wijzen die het kind kwamen eren, om aan het verhaal een goddelijk aura te geven. Wat de Heilige Familie met de rijkdommen die ze kregen heeft gedaan is nooit beschreven.
Doordat historische informatie over de geboorte van Jezus ontbrak was het onmogelijk een op feiten gebaseerd verhaal toe te voegen aan het verhaal over de dertiger Jezus. Het is niet vreemd dat men daarom teruggreep op oude bijbelverhalen en voorspellingen van profeten. Dat vormde het enige houvast.
Gaudí
Kunstenaars hebben zich naar aanleiding van de onnozele kinderen in de loop der eeuwen laten inspireren tot het maken van gruwelijke kunst. Zo ook de Spaanse architect Antoni Gaudí. In het portaal van de Sagrada Familia in Barcelona liet Gaudí de kindermoord in Bethlehem in beeldhouwwerk vereeuwigen. Echte dode babies poseerden voor de onnozele kinderen in het beeldhouwwerk. Ze werden aan touwen gehangen tijdens het poseren voor de beeldhouwers. De lijkjes werden geleend van een ziekenhuis in de buurt.
Ongeluksdag
De dag van onnozele kinderen, 28 december, werd vanwege de gruwel tot ver in de negentiende eeuw, beschouwd als een ongeluksdag waarop je geen belangrijke dingen moest plannen. Vrijdag de dertiende was er heilig bij. Ondanks de tegenstrijdigheden is het juist dankzij deze discrepanties dat onnozele kinderen eeuwigheidswaarde heeft gekregen. De dag van de onnozele oftewel onschuldige kinderen zet de moderne mens aan tot nadenken over machtsmisbruik en genocide. En juist daarom, ondanks de opmerkelijke verpakking, is deze dag ook tegenwoordig nog onverminderd actueel.
