Op vrijdag 3 november zijn ze weer te koop. De traditionele hubkes bij de warme bakker. Heerlijke broodjes in twee varianten. Wit met anijssmaak of met krenten. Vierkant van vorm en met kruisjes gestempeld. Maar wat is de achtergrond van deze lekkere broodjes die slechts een dag per jaar te koop zijn?
De broodjes hebben te maken met de heilige Hubertus. We kennen allemaal de mooie etiketten van het beroemde kruidenbitter waarop een trots hert een kruis toont tussen te twee takken van zijn gewei. Volgens een mooie legende zou de heilige Hubertus tijdens de jacht dit fenomeen in real life hebben gezien. De heidense jager werd hierdoor een christen. Zijn ambities brachten het tot het ambt van bisschop.
Sleutel
Tijdens zijn wijding tot bisschop in Rome zou volgens het verhaal Petrus zelf uit de hemel zijn neergedaald om aan de nieuwe bisschop een grote bronzen sleutel te geven. In werkelijkheid kregen bisschoppen tijdens hun wijding een bronzen sleutel als geschenk waarin stukjes metaal waren verwerkt van de ketenen waarmee Petrus ooit in zijn cel gevangen gehouden werd. De maagd Maria stuurde een engel om Hubertus een bisschoppelijke stola te geven die geborduurd was met gouddraad. Dit vond volgens de legende plaats in het jaar 705. Hij werd bisschop van Brabant en de Ardennen.
Hondsdolheid
Hubertus werd begraven samen met zijn stola en sleutel. Een eeuw later werd Hubertus heilig verklaard. Twee voorwerpen uit zijn bijzetting zijn bewaard gebleven: de bronzen sleutel en de stola. De heilige zou ooit een tijd als kluizenaar hebben geleefd. In die tijd heeft hij een hondsdolle man genezen door hem een zelfgebakken stuk brood te geven. Dit was aanleiding om Hubertus te bombarderen tot patroonheilige van hondsdolle mensen en dieren. Gewijd Hubertusbrood zou genezing brengen. In de middeleeuwen was hondsdolheid een gevreesde ziekte. De beschermende werking van gewijd brood bestond al in de Keltische tijd. Door dit heidense gebruik slim te verwerken in het middeleeuwse heiligenleven van Hubertus werd het weer toegestaan en bleef het volk tevreden.
Uitbranden
Het genezen van hondsdolle mensen ging via een operatie in het bedevaartsoord Saint Hubert. Er werd onderhuids een stukje gouddraad uit de stola in de wond van de zieke aangebracht. Omdat dezelfde draad ook bij andere patiënten werd gebruikt leidde dit nogal eens tot grote infecties. Een monnik ontdekte dat het uitbranden van geïnfecteerde wonden genezing bood. De wonden brandde men dicht met een brandijzer in de vorm van een jachthoorn en het was de sleutel naar genezing. Heel toepasselijk werd het brandijzer genoemd naar de Hubertussleutel. Het brandijzer zou pas goed werkzaam zijn als het in aanraking was gekomen met de stola. Alleen gewijde Hubertussleutels waren voor veel geld te koop in de abdij. Andere waren verboden, er was een monopolie. Voorwaarde was dat het uitbranden gratis werd verricht. Saint Hubert floreerde door deze economische zet. Het uitbranden van wonden bij mensen en dieren bleef nog tientallen jaren na 1885, de ontdekking van antibioticum door Louis Pasteur, populair.
Hubkes
Het middeleeuwse Hubertusbrood en uitbranden van wonden werden later verenigd in de tegenwoordige hubkes. Op de broodjes zijn met een deegvorm kruisjes gestanst. De broodjes zijn niet alleen een lekkernij. Voordat de broodjes worden gebakken komt de pastoor ze ’s ochtends vroeg zegenen. Ze geven de koper een jaar lang bescherming tegen ziektes als hondsdolheid. Baat het niet dan schaadt het niet. De broodjes zijn heerlijk.
