Eind oktober en begin november markeert voor veel mensen een omslagpunt. Dan begint de winter. De verwarming gaat aan en dat is heden ten dage een kostbare aangelegenheid. Niet iets om je op te verheugen. Ramen en deuren die tijdens de heerlijke zwoele zomeravonden open stonden om het in huis lekker door te laten waaien blijven gesloten. Niemand is blij met een ijskoude vochtige tocht langs de nek en rondom de enkels, alsof er een boze geest door je huis waart. Hoe ervoer men dat vroeger?
Sjakie en de lantaarn
Een oude Britse legende uit de tijd van de Kelten gaat over de smid Sjaak. Jack ‘o Lantern in het Engels. Sjakie werkte niet alleen met vuur maar speelde er ook mee. Als er iets mis ging vloekte hij dat het een lieve lust was. Aangetrokken door het gevloek verscheen de duivel in zijn smederij. Het duo had meteen een klik, totdat ze ruzie kregen om geld. De duivel liet het er niet bij zitten, maar Sjakie was slim en zorgde er met een list voor dat de duivel hem met rust liet.
Toen de smid 64 jaar oud was struikelde hij en viel voorover in het vuur van zijn smederij. De man vatte vlam. Krijsend en schreeuwend rende hij door de smederij terwijl de vlammen aan zijn lijf likten. Na deze pijnlijke ervaring overlijdt de man. Petrus laat hem niet toe in de hemel vanwege zijn omgang met de duivel. De demoon weigert hem toe te laten tot de hel. Maar omdat Satan een zwak voor de smid heeft schenkt hij hem een eeuwig brandende helse kool opdat hij nog wat kan waarnemen in niemandsland. De smid holt een suikerbiet uit en plaatst de gloeiende kool in zijn nieuwe lantaarn.
In het eeuwig duistere Twilight, de sfeer tussen hemel en hel doolt de getergde geest van Sjakie nog steeds rond. En als de nachten kouder worden, op 31 oktober, keert hij terug naar de aarde om te proberen bezit te nemen van een menselijk lichaam. Juist in de nacht van 31 oktober is de muur tussen het echte leven en het hiernamaals flinterdun. Veel boze geesten volgen de lantaarn van Sjaak in de hoop een lichaam te kunnen overnemen. Een levensgevaarlijke situatie voor de levenden. Om zich te verweren tergen dit onheil plaatsten de Kelten uitgeholde bieten voor hun huis en maakten veel lawaai om Sjakie om de tuin te leiden. Hij ging er dan vanuit dat de mensen ook ronddolende zielen waren.
Feest
Deze legende was aanleiding voor wilde feesten en partijen. Samhain. De missionarissen schrokken van dit heidense feest en drongen er bij de paus op aan hier iets aan de doen. De uitspattingen waren hen een doorn in het oog. Uiteindelijk werd in 837 door paus Gregorius IV Samhain vervangen door Allerheiligen. Deze dag waarop alle heiligen en martelaren worden herdacht bestond al rond het jaar 400 en werd jaarlijks op 13 mei gevierd. De paus verplaatste deze dag naar de dag na het heidense Samhain van 31 oktober. Het volk werd bang gemaakt met de toorn van de duivel als mensen op 1 november niet naar de kerk gingen. Dan ging je naar de hel. Anderhalve eeuw later, in 998, werd in het Franse Cluny voor het eerst Allerzielen gevierd.
Om met name stoute overleden familieleden, kennissen en vrienden van de mensen te herdenken. Hun zielen vertoefden in het vagevuur en kampten met niet aflatende pijnen van flinke brandwonden. De aankoop van een extra mis en mooie bloemen op de graven zou hun verblijf in het vagevuur kunnen verkorten. De betekenis van Allerzielen is in de loop der eeuwen verloren gegaan. De traditie van het herdenken van overleden dierbaren door het plaatsten van mooie chrysanten op de graven is gebleven.
Halloween
De zucht naar feest en vermaak is sterker gebleken dan de invloed van de paus. Het duurde een paar eeuwen voordat het volk doorhad dat ze voor de gek waren gehouden met dreiging van griezelige duivels en hellevuur. Vooral sinds Halloween de kassa’s laat rinkelen is het oud Keltische evenement booming. De populaire Halloweenfilms deden er nog een schepje bovenop. Op 31 oktober wordt de dood gevierd, maar waarom dat weet eigenlijk niemand meer.
