Al zeshonderd jaar wordt in Frankrijk Jeanne d’Arc als een heldin vereerd. Haar faam is internationaal. Wie was deze omstreden strijdster?
Politiek
Karel zit in een onmogelijke impasse. Jeanne wordt heimelijk verkocht aan de Engelsen. De Engelsen zien in Jeanne een politieke pion om hun eigen vorst op de Franse troon te krijgen. In Rouen wordt ze voor een Engels gezinde inquisitie geleid. Het doel is om de heldin van Frankrijk te beschuldigen van hekserij. Door zijn connectie met Jeanne wordt de Franse koning automatisch ook een ketter. Op die manier kan Karel worden onttroond ten gunste van de Engelse koning. De vorst neemt nog meer afstand van de zaak.
Na een drie maanden durend proces kan alleen travestie en het niet erkennen van de autoriteit van de kerk Jeanne ten laste worden gelegd. Op 30 mei 1431 wordt de negentienjarige tiener op de oude markt in Rouen op de brandstapel gezet. De executie roept vragen op. Rondom de brandstapel staat een kring van achthonderd soldaten om het volk op flinke afstand te houden. Alle luiken rondom de executieplaats moeten worden gesloten om te belemmeren dat iemand Jeanne kan zien. Op haar hoofd draagt ze een mijter die tot over haar ogen hangt. Voor haar gezicht hangt een sluier. Ze is daardoor onherkenbaar. De beulen zorgen voor een enorme rookontwikkeling om de vrouw aan de staak aan het zicht te onttrekken. Jeanne kan door de rook niets meer zeggen, alleen maar hoesten. Ze stikt snel. Volgens een aantal historische bronnen was het niet de zus van de koning die verbrand werd, maar een andere jongedame. Veroordeelde heksen waren er in die tijd genoeg. De rechters hadden het moeilijk met hun valse beschuldigingen. Ze weten dat de kans groot is dat de Franse koning niet wordt afgezet. Het doden van zijn zus betekent ook hun eigen ondergang. Alleen Pierre Cauchon, de voorzitter van de rechtbank stemt voor vrijlating. De andere rechters zijn voor de brandstapel.
Als het vuur dooft is Jeanne slechts licht geroosterd. Het geblakerde lijk wordt daarna nog twee maal grondig verbrand totdat er alleen as overblijft. Dit wordt nog eens extra fijngemalen alvorens het in de rivier de Seine wordt gegooid. Alle sporen van de geëxecuteerde zijn daarmee uitgewist. Reliekvorming en herkenning van Jeanne zijn uitgesloten. Pas twintig jaar later is koning Karel politiek in staat de eer van Jeanne te herstellen. Ze wordt daarmee opnieuw de heldin van Frankrijk. Het moedige meisje blijkt slachtoffer te zijn geworden van de ruzies tussen het Franse en Engelse koningshuis. Kwaadsprekerij, bedrog, omkoperij en boze opzet voerden hierbij de boventoon. Zelfs de kerk pleegde bedrog tijdens de rechtszaak.
Heiligverklaring
Er gaan stemmen op om de maagd van Orleans heilig te verklaren. Dit gaat moeizaam. De twee vereiste wonderen bij een graf zijn niet mogelijk en de as is weggespoeld. Jeanne werd tijdens een van de gevechten door een pijl in haar borst getroffen. Toen zij geholpen werd om haar harnas uit te trekken schoof daarbij haar hemd omhoog. Een man heeft toen heel even een deel van haar borst kunnen zien. Omdat heilige vrouwen nooit of te nimmer hun borsten hebben getoond kan Jeanne geen heilige worden, aldus tegenstanders. De heilige Agatha werd hierbij even vergeten. Toen haar borsten met een grote tang werden afgeknipt kon zij niet anders dan haar boezem tonen aan haar beulen. Het feit dat ze nooit een wapen maar slechts een vaandel in haar handen had spreekt in Jeanne’s voordeel.
Uiteindelijk is Jeanne in 1920 heilig verklaard met als reden dat ze gehoor gaf aan mystieke hemelse boodschappers. De kerk heeft daarmee haar misstanden tijdens het proces recht proberen te zetten. Daarmee verwierf Jeanne tevens de titel martelares. Omdat ze stemmen hoorde is ze patrones van de radio. Tot op de dag van vandaag wordt haar naam gebruikt door politiek leiders en politieke partijen om er beter van te worden. Jeanne is in de moderne tijd wederom wereldberoemd door boeken, reclames, beelden, strips en Hollywoodfilms over haar leven. Madonna en Orchestral Manoeuvres in the Dark bezingen met succes ‘the maid of Orleans’. Vanwege haar onwrikbare gedrag zich te kleden en te gedragen als iemand van het andere geslacht is ze de perfecte patroonheilige voor non-binaire personen.
De as
In een vitrine van het museale fort in Chinon ligt tegenwoordig nog een verkoolde vinger die afkomstig zou zijn van Jeanne. Het is een vervalsing. Er staat ook een pot met as afkomstig uit een historische apotheek met het etiket ‘as van Jeanne d’Arc’. Het blijkt in eerste instantie vermalen mummiepoeder te zijn. Later onderzoek wijst uit dat de as van een vrouw is, meerdere malen verbrand. Er is zelfs een fragment linnen. En een stukje van een verbrande kat. Tijdens heksenverbrandingen werd vaak een zwarte kat meeverbrand. Alles uit 1431. De vondst komt overeen met het officiële verslag van de executie.
Ontsnapt
Als het verhaal ontstaat dat Jean is ontsnapt, komen er valse Jeanne d’Arcs. Voor veel geld bezoeken zij luxueuze feesten. Zij vallen snel door de mand. Immers alle lichamelijke kenmerken, iedere wond en moedervlek van de echte Jeanne zijn door de inquisitie uitgebreid opgetekend.
Desondanks zijn er veel documenten over Jeanne des Armoises. Er ontstaat een nieuwe legende: De eerste vijf jaren verblijft Jeanne in een luxueuze burcht. Vanaf 1436 duikt ze op meerdere plaatsen op, zoals in Metz en Keulen. Dit blijkt uit officiële briefwisselingen. Volgens een huwelijkscontract en schenkingsakte is ze op 6 november 1436 getrouwd. Ze wordt Jeanne des Armoises. Kinderen kan ze niet krijgen. Jeanne strijdt mee met het beleg van La Rochelle en Bordeaux in 1439. Ze is zelfs officieel onthaald in Orleans en ontmoet daar haar pleegmoeder. Ze krijgen er veel geld. Ze heeft officiële ontmoetingen gehad met mensen die haar goed hebben gekend. Zij erkennen haar.
In Parijs ontmoet ze koning Charles VII. Vanwege haar arrogante en gewelddadige inborst kan ze een gevaar zijn voor de kroon. Hij verklaart dat zij hem bedriegt. Ze wordt daar niet voor veroordeeld en mag haar tour voortzetten.
In 1449 sterft Jeanne des Armoises en wordt bijgezet in een grafkelder in Pulligny. Haar man sterft een jaar later. Hun skeletten verdwijnen tijdens de Franse revolutie uit de grafkelder.
In 2003 ontdekte de antropoloog Sergey Gorbenko in de Notre Dame de Clery in Orleans in de koninklijke grafkelders het skelet van een vrouw. Hij beweert dat het van Jeanne d’Arc is. Is de levende legende evenals haar idool de heilige Catharina dan werkelijk aan de vlammen ontsnapt?
De benodigde twee wonderen bij de tombe van de heilige laten nog op zich wachten. Ook bij de pot met as in het museum te Chinon is nooit iets bijzonders gebeurd…
