De goede week gaat vooraf aan het paasweekend. Tijdens Pasen wordt de wederopstanding van Jezus uit de dood gevierd. De aanzet tot de executie van Jezus werd gegeven door Judas. Wie was deze man?
Er is veel geschreven over Judas Iskariot. De vier belangrijkste verhalen staan in de Bijbel. Probleem is dat al deze verhalen elkaar tegenspreken, waardoor het lastig is te achterhalen wie Judas werkelijk was. Archeologen vonden onlangs teksten die een aantal hiaten opvullen. Deze dateren uit de eerste eeuw van onze jaartelling. Met name interessant zijn de overeenkomsten in deze verhalen.
Jezus heeft ongeveer een jaar gepredikt. Hij trok daarbij rond door Israel. Hij verzamelde twaalf mannelijke volgelingen om zich heen, waar Judas Iskariot er een van was. In deze groep droegen twee mannen de naam Judas. De ene was een zoon van de stiefvader van Jezus. Deze kreeg later de naam Judas Thaddeus (de dappere). Als hij moedig begint te prediken verbrijzelt het volk zijn hoofd met een grote houten knots.
De andere Judas wordt aangeduid met de achternaam Iskariot, naar zijn geboorteplaats Keriot in de streek Judea. In tegenstelling tot alle andere apostelen is Judas Iskariot nooit heilig verklaard. Aan ‘Iskariot’ is later de betekenis ‘verrader’ gegeven. Judas Iskariot vervulde volgens de verhalen binnen het gezelschap de taak van bankier. Hij beheerde de gezamenlijke pot. Hij rekende voor zijn verdiensten tien procent.
Problemen ontstaan als Jezus de prostituee Maria Magdalena ontmoet. Deze mooie rijke vrouw is zo onder de indruk van Jezus dat zij zich aansluit bij het gezelschap. Ze toont zich zo begeesterd van Jezus dat zij een volledige kruik nardusolie ter waarde van driehonderd zilverlingen aanwendt om daarmee haar nieuwe vlam te masseren.
Deze olie had in die tijd zo veel waarde dat het voldoende was om met pensioen te kunnen gaan. Een zilverling is waarschijnlijk een zilveren munt van vijftien gram met de naam sheqel. Erop prijken de Griekse letters KAP, keizer. De gierige Judas wordt boos op Jezus omdat hij de dure sensuele massage als verspilling ziet. Als Maria Magdalena zich als volwaardig lid van de groep aansluit is Judas van mening dat hij een vordering van tien procent op de nardusolie mag instellen. Hier wordt niet aan voldaan.
Tijdens de eerste drie dagen van de goede week is Jezus met zijn gevolg in Jeruzalem. Door zijn optreden ontstaat er onrust in de stad. De Joodse leiders voelen zich hierdoor bedreigd en besluiten hem uit de weg ruimen. Dat komt Judas goed uit. Voor dertig zilverlingen, de tien procent die hij nog tegoed heeft, verkoopt hij informatie aan de Joodse raad. Dankzij deze tip kan Jezus op een rustig tijdstip worden opgepakt.
Judas belooft de autoriteiten Jezus aan te wijzen door hem een vriendschappelijke kus op de wang te geven. Dankzij deze handeling sterft Jezus de marteldood. Berouw komt na de zonde, zo ook bij Judas. Hij wil het bloedgeld teruggeven aan de Joodse raad, maar het geloof verbiedt hen het bloedgeld terug te nemen. Judas smijt het geld op de tempelvloer en maakt zich uit de voeten.
De Joodse autoriteiten kopen met het geld een groot stuk land. Ze noemen het bloedgrond. Hierop kunnen niet-Joden worden begraven. Dit verhaal is zes eeuwen voor het begin van onze jaartelling geschreven door de profeet Jeremia. Het werd later geïntegreerd in het verhaal van de goede week. Judas sterft in de overleveringen verschillende doden. Hij hangt zich op aan een boom, wordt overreden door een kar en valt. In alle varianten barst de buik van Judas open zodat zijn stinkende ingewanden kunnen ontsnappen. Dit is de symbolische duivel die na de dood van Judas uit het zondige dode lichaam ontsnapt.
Judas Iskariot staat in de erop volgende eeuwen symbool voor alles wat met verraad en slechtheid te maken heeft. In de kunst wordt hij afgebeeld als bankier met stereotype vrekkige kenmerken. Meestal draagt hij gele kleding. Tijdens het fascistische Duitse regime staan deze afbeeldingen model voor anti-Joodse spotprenten. De kleur geel wordt de kleur van de davidsster.
In ons dagelijks taalgebruik heeft Judas ook een plaats verworven. Judassen (elkaar verklikken via een kliklijn), judaspenning (ronde muntachtige zaden die lijken op de zilverlingen) en judaskus (verraad), een judas (een stilletje of kijkgaatje in de voordeur) zijn hiervan voorbeelden. Noem uw pasgeborene daarom liever nooit Judas…
