In de loop der tijd werden er veel markante gebouwen gesloopt. De twee kenmerkende Franciscaanse heiligenbeelden die de centrale toegang flankeerden van de sfeervolle gevel van het Elisabeth ziekenhuis hebben de sloop overleefd, alsmede het passiekruis dat het dak sierde en een Heilig Hartbeeld. Ze staan tegenwoordig veilig in de ommuurde tuin rondom de kapel en de boerderij.

In de kapel herinnert alles aan de geschiedenis van het complex. Er waren in 1978 plannen om de kapel af te breken. Later kwamen vastgoedontwikkelaars met de wens appartementen in het gebouw te creëren. De directeur van Surplus heeft ervoor gezorgd dat de kapel in de originele toestand behouden bleef. Het orgel, een Frans zeldzaam exemplaar, is elders opgeslagen. Binnen Surplus bestaat de oudste stichting ‘Elisabeth’ nog steeds. De kapel is een stukje historie en heeft, zij het ternauwernood, de tand des tijds doorstaan.

Symboliek

De glas in loodramen vertellen het mooie verhaal van twee eeuwen zorg voor zieken en mensen in nood: de kernwaarden waaruit het complex is ontstaan. De heiligen die liefdadigheid en zorg symboliseren hebben kenmerkende onderschriften als ‘zieken bezoeken’, ‘vreemdelingen herbergen’ en ‘doden respectvol begraven. Centraal in de apsis is een boog waarop schilderingen te zien zijn. Jezus staat centraal. Links en rechts van hem zijn de apostelen en zijn ouders afgebeeld. Het blauwe plafond met de gouden sterren en de boog met Bijbelse symboliek zijn een unicum voor Breda.

Restauratie

Het monument is ernstig in verval. Het dak is ‘rot’ aldus beheerder Kees Gijssen. “Het stuc komt door vochtproblemen op sommige plaatsen naar beneden vallen. Daarom is het gebouw niet veilig meer. Doordat de kapel niet meer wordt verwarmd zijn de vochtproblemen verergerd. Indien de kapel wordt verwarmd en tijdens droge periodes is er grote kans dat de bouwconstructie dusdanig gaat werken dat door verbrokkeling van het plafond en de muren stukken steen loslaten. De zuilen zijn afgietsels van gips die van binnen hol zijn en daarom uiterst gevoelig voor wisselende klimatologische omstandigheden. Daarom heeft de brandweer het gebouw voor grotere groepen mensen onveilig verklaard.” Een restauratie om het gebouw weer toegankelijk te maken zal zeker drie jaar vergen. Ook het zeldzame orgel komt dan weer terug. De zusters Franciscanessen ‘Allen voor allen’ die tegenwoordig in Dongen wonen, koesteren de wens dat de kapel als hun nalatenschap in stand wordt gehouden. Ze willen monitoren hoe de kapel in de toekomst wordt gebruikt.

Het gebouw heeft de stad veel te bieden. Een plaats voor onderwijs, verbinding, een stilteplek. Ondernemers van de Haagdijk zien wel mogelijkheden. De kapel kan bijvoorbeeld ook als concertzaal worden gebruikt. De woningbouwvereniging zou een mogelijkheid moeten scheppen om het gebouw en de omringende tuin fysiek bij de straat te betrekken. Doel is om de kapel multifunctioneel bij de maatschappij te betrekken. Om het gebouw blijvend te kunnen onderhouden, is jaarlijks zeker 150.000 euro nodig. Activiteiten zouden dit bedrag op moeten kunnen brengen. Hierover is reeds uitgebreid nagedacht en gerekend.

Het bedrag voor de restauratie, globaal geschat vier miljoen euro, moet nog bijeen worden gebracht. Bij de restauratie moet in ieder geval het gehele dak worden vervangen. Er is in de kapel zoveel moois aanwezig dat een flinke opknapbeurt van dit monument de moeite waard is. Er wordt naar donateurs gezocht om de prachtige kapel voor de toekomst te behouden.