Men kon het niet beter treffen met Martinus als bisschop. Het prachtige bisschopspaleis liet hij voor wat het was. Nog steeds armoedig gekleed en een karige levenswijze volgend trok hij het liefst door de omgeving. Hardvochtig zoals een soldaat betaamt, maar altijd met een sociale uitleg zette hij zich in voor het geloof. De bisschop groeide uit tot een vroegmiddeleeuwse megaster.
Martinus stierf op 8 november 397 als tachtiger aan ouderdom op een bed van as. Hij werd op 11 november begraven. Toen zijn lijk naar Tours werd vervoerd begonnen volgens de legende de bloemen te bloeien. Hiermee wordt bedoeld dat het een van de laatste mooie dagen van het jaar was. De ons bekende Indian Summer.
Capella
Zijn levensverhaal werd postuum verrijkt met allerlei legenden, wonderen en opzienbarende daden. Die waren officieel noodzakelijk om Martinus heilig te verklaren, hoewel hij deze titel allang had verdiend vanwege zijn levenswijze, karakter en goede daden. In die verhalen verkreeg hij de status van apostel van Jezus toebedeeld. Hierdoor stond hij in direct contact met Jezus zelf. De waarde van de relieken steeg hierdoor enorm. Maartens mantel, de capella, was het meest geliefde reliek. Het Engelse woord cape is daarvan afkomstig. De bewaker van de capella noemde men capellanus. De naam van de ons bekende kapelaan stamt daarvan af.
Toen de Merovingische koning Clovis in 511 een belangrijke veldslag moest voeren, bezocht hij vooraf het graf van Martinus. Als hij de slag zou winnen zou Martinus zijn schutspatroon worden. In het bezit van de capella trok de Merovingische vorst ten strijde. Clovis veroverde heel Gallië en Martinus werd op die manier de schutspatroon van het Franse koningshuis. Dat bleef hij eeuwen lang. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat veel kerken als beschermheilige Martinus kregen toebedeeld.
Martinus bedevaartplaatsen zoals Tours werden booming. Men kon er schatrijk worden. De gevolgen van die opzienbarende fabels rondom wonderen zijn tegenwoordig nog tastbaar aanwezig. Bisschop Eracle van Luik kreeg in 961 een ziekte. Bedekt met etterende zweren ging hij op bedevaart naar Tours waar hij hoopvol, de zweren aan het oog onttrokken, op de tombe van Martinus ging liggen. Die nacht verschenen hem de heilige Martinus en zijn beschermeling Brictius in vol ornaat. Ze raakten de zieke aan en…, Eracle was ineens beter. Als bewijs toonde de bisschop een paar rode plekken, die ooit de zweren waren. Of die waren ontstaan door het lange liggen op de harde tombe of de verschijning van de heiligen vermeldt het verhaal niet. Als dank liet Eracle de enorme kathedraal van Luik bouwen. De bijzondere gebeurtenis in Tours leverde hem veel geldschieters op.
Martinus werd een van de bekendste en populairste heiligen. Door wonderen op te schrijven waarin Martinus doden tot leven wekte verdiende men in Tours bakken met geld aan de pelgrimindustrie. Een reliek van Martinus in een kerk, hoe klein dan ook, had volle collectebussen als gevolg. Uiteraard moeten we niet vergeten dat dit in een tijd gebeurde waarin de tegenwoordige medische wetenschap nog niet bestond. Zieken waren al blij dat er heiligen waren die hen misschien beter konden maken. Je wist immers maar nooit. Ze hadden daar veel geld voor over.
Sint Maarten
Een paar honderd jaar later was het voor Willibrordus en zijn collega-missionarissen dan ook niet moeilijk te bepalen welke heilige bij het afsluitende oogstfeest paste. Dat was de van oorsprong Romeinse soldaat Martinus. Evenals Wodan reed hij paard en droeg een grote rode mantel. De naam Martinus werd in onze streken verbasterd tot Maarten. Het feestelijke en sociale karakter van de lampionnenoptocht in de donkere herfstavond van 11 november past daarom perfect bij het levensverhaal van de heilige Martinus en het historische oogstfeest.
In de Martinuskerk in Princenhage zijn prachtige levensgrote legenden en verhalen van de heilige afgebeeld. Martinus wordt het meest afgebeeld als Romeins soldaat, gezeten te paard terwijl hij zijn cappa doormidden klieft voor de bedelaar die onder hem op de grond zit. Hij is ook herkenbaar als rijk geklede bisschop in combinatie met een gans of een arm zittend mannetje aan zijn heilige voeten. Er zijn ook dit jaar in diverse plaatsen Sint Maartensvuren en Sint Maartensoptochten te bewonderen.
