Voor het onderdeel ‘Burgerschap’ is onder de noemer ‘Sterke Karakters’ gekozen voor een drietal domeinen: Identiteit, Rechten en Plichten en Geletterdheid. Bij het domein ‘Identiteit’ hebben leerlingen uit havo 5 en atheneum 6 interviews gehouden met hun grootouders.
De diepgang en de besproken onderwerpen zijn ontroerend, grappig, herkenbaar en liefdevol en hebben de band tussen de generaties versterkt. Deze week: de oma van Julian uit H5. Oma Suze, geboren op 11 december 1934, is inmiddels 87 jaar oud.
Kunt u iets vertellen over het gezin waarin u bent opgegroeid?
Ik ben opgegroeid in een gezin met vijf kinderen. Nu is dat een groot gezin maar vroeger was het heel normaal. We woonden in een klein huis. De jongens moesten op een kamer slapen en de meisjes ook op een kamer. Mijn moeder was heel gelovig en nam ons in mijn lagereschooltijd bijna iedere dag mee naar de kerk. Mijn vader gaf niet zoveel om de kerk. Ik was de oudste thuis dus als mijn ouders weggingen werd ik verantwoordelijk gehouden voor wat de kleintjes deden. Dit klopt natuurlijk niet, maar zo gebeurde het vroeger nou eenmaal.
Hoe is uw onderwijs verlopen?
Na de lagere school heb ik twee jaar lang de huishoudschool gevolgd. Ik heb ook nog twee jaar lang geleerd voor kinderverzorgster in Culemborg, Daarna ben ik bij gezinnen gaan werken als huishoudster, want er was geld nodig voor het gezin. Ik heb mijn werk wel altijd leuk gevonden. Toen ik getrouwd was ben ik bij jouw opa in de schoenmakerij gaan werken, maar ik had ook nog wel wat gezinnen waar ik het huishouden deed. Toch heb ik met je opa in de Tasmanstraat de leukste tijd beleefd. Opa heeft een eigen schoenmakerij gehad totdat hij ziek werd. Toen moesten we noodgedwongen verhuizen uit ons geliefde huis in de Tasmanstraat.
U heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Hoe ervaarde u dit?
Ik was aan het begin van de oorlog een meisje van zeven. Ik weet nog heel goed dat wij op een dag te voet naar Achtmaal zijn gevlucht. Het ergste daaraan vond ik dat we in de sloten moest gaan liggen en bij ieder geluidje moesten schuilen omdat het een vliegtuig (bommenwerper) kon zijn. We zijn ‘s morgens gevlucht en we konden ‘s avonds alweer terug. Ik begreep wel wat er aan de hand was, maar ik was vooral heel erg bang. Ik denk dat het voor mij wel een heftige periode was, maar ik was gelukkig nog vrij jong. En toen ik elf of twaalf was kwam de dag van de bevrijding, er was overal in de stad feest en er waren veel soldaten. Maar er was ook verdriet om degenen die hun leven hadden gegeven. Het was een hele bijzondere ervaring. Na jaren van oorlog was iedereen ineens op straat zonder om te hoeven kijken of op te hoeven passen.
Hoe heeft u opa ontmoet?
Ik was boodschappen aan het doen bij Van Heeren (de groenteboer om de hoek). En toen kwam jullie opa daar op de fiets langs. Hij sprak me aan en wilde weten waar ik woonde. Want in die tijd kon je elkaar nog niet bellen of appen zoals jullie nu doen. Toen kregen we verkering en zijn we getrouwd. Daarna ben ik bij je opa gaan wonen in de Tasmanstraat.
Hoe heeft u de feministische golf meegemaakt?
Ik was in die tijd heel druk met werken en ik trok me er eigenlijk niet zo heel veel van aan. Ik vond het wel goed hoor dat de vrouw meer rechten kreeg en ik was er zeker een voorstander van, maar ik volgde het niet heel erg en ik was er niet echt geïnteresseerd in.
Had u vroeger ruimte voor vrije tijd?
Als kind had ik niet echt veel vrije tijd ik zat wel bij de jonge garde. Dat is zoiets als de scouts nu zijn, daar heb ik wel altijd enorm van genoten. Vrije tijd kwam eigenlijk pas toen ik met je opa trouwde meestal waren we dan zaterdagmiddag om een uur klaar met werken. We vonden het alle twee heerlijk om dan naar de bossen te gaan. Later met de kinderen deden we dat ook veel. En we gingen ook vaak kamperen in Zeeland toen onze kinderen op de lagere school zaten.
Weet u waarom er vroeger dan weinig vrije tijd was?
Tja, vroeger draaide alles eigenlijk om het gezin, de rest was bijzaak. Misschien dat er daarom ook allemaal zulke grote gezinnen waren van soms wel twaalf of dertien kinderen. Ik denk dat de individuele vrije tijd gewoon niet zo belangrijk was.
Heeft u tijdens uw leven veel landen bezocht?
Nou, dat was vroeger heel anders. We konden niet zomaar overal heen. Ik ben in Duitsland geweest en in België in de tijd dat ik jong was en getrouwd was met je opa. Ik heb zo’n beetje alles wat je kan willen op dit moment. Ik hoef niet echt nog ergens naartoe. Dat lijkt me ook veel te veel gedoe.
