De bevolking vlocht in voorchristelijke tijden een vierarmig kruis en bevestigde dit als amulet aan de gevel van hun huizen. Tijdens de kerstening werd dit gebruik voortgezet en sprak men van het ‘Brigidakruis’. Bij geloofsvervolgingen kon dit gevlochten kruis na de mis snel worden gedemonteerd om gevangenisstraf te voorkomen. Samen met de Ierse missionarissen kwam Brigida ook terecht in het gebied rondom Breda.

Het centrum van verering werd Bavel. Daar werd in de vijftiende eeuw een kerk aan Brigida gewijd. Boeren uit de wijde omgeving stroomden op 1 februari, Brigidadag, naar die kerk om bescherming van hun vee af te smeken. Ook bij problemen met de runderen konden de boeren daar terecht voor hulp en bijstand van de heilige. Rond het begin van de vorige eeuw werden er in Prinsenbeek, Bavel en Princenhage grote stoommelkerijen gebouwd. In heemkundig museum De Rijf in Prinsenbeek kan de melkerij van Beek als enorme maquette worden bewonderd.

Melkdistributie

In deze melkfabrieken werden de zuivelproducten boter, kaas, pap, slagroom en yoghurt gemaakt. De bedrijven namen de melkdistributie van de boeren over en garandeerden onverdunde melk. Het verdunnen van melk met vuil water had vaak tyfus als gevolg. Met paard en wagen werden dagelijks volle melkbussen aangeleverd. Om gevrijwaard te blijven van problemen was de melkfabriek van Bavel gewijd aan Brigida. Boven de entree van het gebouw werd in 1942 een anderhalve meter hoog Brigidabeeld geplaatst. Het werd voor tweeduizend gulden gemaakt van gegoten beton.

Melkloop

In Prinsenbeek koos men, traditiegetrouw, voor Gertrudis als patroonheilige voor de melkinrichting. Kaas is aantrekkelijk voor knaagdieren en Gertrudis, de patroonheilige van Beek, zorgde ervoor dat dit ongedierte wegbleef uit de melkfabriek. De melkinrichting aan de Valdijk in Prinsenbeek was tot 1979 in gebruik en loosde het afvalwater in de huidige Kesterenloop. Vanwege de witte kleur van het water werd de sloot toen de Melkloop genoemd.

Onttroning

De negentiende eeuw was de tijd van ontdekkingen en opkomst van de wetenschap. Omdat toen aan het licht kwam dat de Brigidacultus meer van doen had met het aanbidden van de Keltische godin Brighid dan van een menselijke heilige zagen de bisschoppen aanleiding om in 1887 Brigida te onttronen. De kerk in Bavel was niet langer aan haar gewijd. Het prachtige glas-in-loodraam en het eronder geplaatste gepolychromeerde heiligenbeeld mochten (tot op de dag van vandaag) blijven omdat de devotie aan de heilige onder de bevolking hardnekkig bleef voortbestaan.

Straatnaam

In 1930 openden de nonnen nog een Brigida meisjesschool in Bavel. Zowel de school als de drie melkfabrieken zijn verdwenen. Een straatnaam herinnert in Bavel nog aan de Brigidaverering. Het Paulus van Daesdonck museum aan de Pennendijk in Ulvenhout bezit het mooie Brigidabeeld dat in de meisjesschool heeft gestaan. De mooie heilige is er traditioneel verbeeld met een koe aan haar voeten.

Pensioen

Het museum bezit veel historische artefacten uit de wijde omgeving. Medewerkers van de heemkundekring maakten ons erop attent dat een moderne veldkapel in Bavel is verrijkt met een glas-in-loodraam waarop Brigida met een koe is afgebeeld. Het betonnen Brigidabeeld dat ooit de melkfabriek sierde, heeft een veilige plaats gekregen in een besloten binnenplaats aan de Kloosterstraat 1. De heilige lijkt met pensioen, zij hoeft niet langer te waken over de witte motor.