Historisch perspectief

Verleden, heden en toekomst smelten samen in het nu. Er was eens, bijna achthonderd jaar geleden, een ‘verstevigd’ stadje: Breda. Erbuiten lag het uitgestrekte dorp Hage. Het grondgebied van Hage omvatte naast het dorpje onder meer het gehucht Beek en het drassige beemdengebied in de binnenbocht van het riviertje de Mark: de beemden van Hage. De Haagse Beemden!

Aan de wijk Haagse Beemden werd vanaf 1978 gebouwd. Wat ging eraan vooraf, en wat was er toen ‘wij’ er nog niet waren?

• In 1198 werd Princenhage onder de oude naam Mertersem (Meertensheim) al vermeld als onderdeel van ‘Heerlijkheid de Baronie’.
• Princenhage kreeg deze naam pas aan het begin van de 19e eeuw, daarvoor heette het dorp Hage. Het dorp was qua grootte de vijfde gemeente van Nederland en strekte zich helemaal uit tot aan de Asterd.
• In 1796 werd Prinsenbeek zelfstandig. Het kerkdorp, inclusief het gebied van de Haagse Beemden, had sinds het jaar 1316 aan Hage toebehoord.
• In 1927 had Princenhage al een deel van haar grondgebied aan Breda moeten afstaan maar in 1942 viel het doek definitief. De laatste burgemeester overhandigde de dorpssleutel aan de burgemeester van Breda.
• Tot aan de Tweede Wereldoorlog werd er in het beemdengebied turf gestoken en hooi geoogst.
• Het plan voor de wijk Haagse Beemden ontstond in 1958 maar werd pas definitief uitgewerkt nadat Breda in 1975 tot ‘groeistad’ was uitgeroepen.
• Hierom werden de Haagse Beemden in 1976 bij Breda gevoegd. Daarvoor behoorde het 1548 hectare (2168 voetbalvelden, UEFA-standaard, 68x105m) metende gebied aan Prinsenbeek.
• Op 29 mei 1988 werd het station Breda-Prinsenbeek geopend.
• Prinsenbeek, maar ook Bavel, Teteringen en Ulvenhout maken sinds de Gemeentelijke herindeling van 1997 onderdeel uit van Breda.

Nadat de prins van Oranje het dorpje Hage had aangedaan werd de dorpsnaam omgedoopt in Princenhage (met een ‘c’). De naam Beek werd pas in 1951 gewijzigd in Prinsenbeek (met een ‘s’). De Haagse Beemden kregen geen prinselijk voorvoegsel. Het gebied was destijds vrijwel onbewoond, met respect voor de oorspronkelijke bewoners.

De tijd stond niet stil

In de vorige eeuw groeiden Princenhage en Prinsenbeek flink, maar Breda barstte uit haar voegen. De stad ontwikkelde zich tot buiten haar singeloevers, nieuwe wijken schoten als paddenstoelen uit de grond. Bij een gemeentelijke herindeling-ronde werd Princenhage ingelijfd door Breda. Later werd het gebied van de Haagse Beemden, inmiddels door een autoweg en spoorlijn van het moederdorp Prinsenbeek gescheiden, aan Breda toegewezen.

Canon van de Nederlandse Stedenbouw

Hier werd een pracht van een ‘groene’ nieuwbouwwijk gerealiseerd. Prinsenbeek zag met lede ogen aan hoe ‘hun moeras’ in rap tempo werd bevolkt. De Haagse Beemden werden vanwege de ‘parkstructuur’ opgenomen in de ‘Canon van de Nederlandse Stedenbouw’. Prinsenbeek en de Haagse Beemden vormen tegenwoordig voor Breda een geheel: het kwadrant Noordwest.

Foto: kaart uit 1825, museum Princenhage. Dit artikel wordt vervolgd op zondag 10 oktober 2021.