Aan de Leuvenaarstraat 91 in het centrum van Breda staat, geheel aan het oog onttrokken, de fraaie Elisabethkapel. Dit gebouw is centraal gelegen in het omvangrijke gebouwencomplex van Surplus. Een woonzorgcentrum voor wonen, welzijn en zorg. De meeste bewoners wonen hier gemiddeld de laatste zeven maanden van hun leven.

Als we de grote hal betreden worden we verrast door de positieve sfeer. Vlotte, gastvrije dames aan de receptie multitasken met groot gemak tijdens hun werkzaamheden. Ze zijn er helemaal ‘op hun plaats’, bewoners praten en lachen er met elkaar. Er is verbinding en een goede sfeer. Deze organisatie biedt inwoners van de gemeente Breda tevens de helpende hand als de dagelijkse dingen niet meer vanzelf gaan en persoonlijke verzorging nodig is. Dat kan gebeuren als vanwege ouderdom het lichaam niet meer voldoende functioneert, maar ook na een ongeval, een ziekte, operatie of maatschappelijke problemen.

Historie

Surplus is voortgekomen uit het in 1819 opgerichtte katholieke gasthuis. Het doel was om daar zieken een zalig afsterven te schenken. Het verzorgen van uitgestotenen tijdens hun laatste levensfase. Omdat veel zieken door de goede zorg beter worden groeit het gasthuis uit tot een grote organisatie. Vaak was men niet echt ziek maar alleen ernstig ondervoed. Een poosje goed eten deed wonderen. Er moest een nieuwe organisatie worden gevonden die deze grote taak kon behappen.

De meest geschikte organisatie is die van moeder overste Trees en haar zusters Franciscanessen uit Dongen. De protestante koning Willem I dreigt roet in het eten te gooien. Hij is tegen katholieke organisaties. De zusters mogen in het gasthuis alleen de zieken verzorgen als ze burgerlijk gekleed gaan. Ze mogen er niet wonen om te voorkomen dat er een nieuw klooster ontstaat. De zusters laten zich door de vorst niet tegenhouden en gaan ervoor.

Ze laten in 1892 het Elisabeth ziekenhuis bouwen dat vijf jaar later wordt verrijkt met het allereerste röntgenapparaat van Nederland. Het gasthuis wordt een zelfvoorzienend complex kompleet met boerderij, vee, pluimvee en groenten. Het groeit uit tot een dorp in de stad. De zusters Franciscanessen laten in 1896 centraal in het gebouwencomplex een kapel bouwen in neoromaanse stijl. Het godshuis wordt gewijd aan de heilige Elisabeth. Deze heilige staat voor ziekenzorg en hulp aan anderen. Door hun medische successen wordt in 1920 elders in de stad het Ignatius ziekenhuis gebouwd.

Elisabeth van Thüringen

De patroonheilige van het ziekenhuis werd als vanzelfsprekend de Hongaarse Elisabeth van Thüringen. Zij was van adel en leefde in de dertiende eeuw. De uiterst sociale Elisabeth werd op haar veertiende uitgehuwelijkt aan een twintigjarige Duitse graaf, Lodewijk. Ze werden verliefd op elkaar en het huwelijk was een groot succes. Ze kregen drie kinderen.

Nadat Lodewijk op 27-jarige leeftijd tijdens een kruistocht aan koorts stierf, besteedde Elisabeth haar hele bezit aan het oprichten van ziekenzorg in het Duitse Marburg. Ze stierf op 17 november 1231, werd het toonbeeld van zorgzaamheid en verwierf terecht de heiligenstatus. Haar dochter de abdis Gertrude werd zalig verklaard. De heiligverklaring van Lodewijk is mislukt.

Dit artikel wordt morgen vervolgd.