In het voorjaar zijn ze in veel winkels weer in alle kleuren en maten te koop: paashazen en paaseieren. Meestal als zoete lekkernij, al dan niet verpakt in kleurig of bedrukt aluminiumfolie. Wat heeft een haas met het christelijke paasfeest te maken?

Het voorjaar is de tijd van het jaar waarin de natuur weer losbarst. Bloesems, bladeren aan de bomen en gewassen geven de wereld weer kleur. Een teken van vruchtbaarheid. Duizenden jaren geleden was de kennis over biologie minimaal. De wisselwerking van de seizoenen werd gezien als een taak van de goden. Het paasfeest is hieruit ontstaan. Een aantal gebruiken heeft de tand des tijds overleefd.

Eieren

In het voorjaar leggen de meeste vogels eieren. Niet verwonderlijk dat het ei geassocieerd wordt met de vruchtbaarheid van de natuur. Loopvogels leggen hun eieren vaak in het gras, ergens in uitgestrekte natuurgebieden. De kievitseieren zijn hier bekende voorbeelden van. Watervogels leggen eieren in nesten aan de oever van waterpartijen. Zangvogels leggen hun eieren in nesten die vaak verstopt zijn in een heg of in de holte van een muur. Of onder een dakpan.

In natuurgebieden leven niet alleen vogels, maar ook konijnen en hazen. Konijnen krijgen per jaar drie tot zeven worpen. Dat moet ook wel, omdat er veel konijnen sneuvelen aan ziektes en roofdieren. Het konijn kreeg hierdoor in de oudheid magische en geneeskrachtige eigenschappen toebedeeld. Een gedroogd konijnenpootje om de hals zou geluk en bescherming bieden. De haas krijgt maximaal vier worpen per jaar. Het dier werd vroeger niet verbonden aan geluk. Integendeel.

Wie in de meimaand in het ochtendgloren oog in oog kwam te staan met een haas stond pech te wachten. Om het onschuldige maar toch lastige ongeluk af te weren moest je even over je schouder naar achteren spugen. De haas werd verbonden aan treiteren. In de zeventiende eeuw werd de haas vanuit Duitse sprookjesachtige bedenksels gekoppeld aan het paasfeest. De viriele haas bracht vruchtbare eieren mee, maar het feestbeest verstopte ze eerst. Als plagerij. Sindsdien zijn konijnen en hazen niet meer weg te denken van het paasfeest. Eieren verstoppen in de tuin vindt zijn oorsprong tevens bij de eieren van de vogels die hun eieren leggen in de natuur.

Paaseieren en paashazen zijn daarom het symbool geworden van het einde van de koude winter. Het jaargetijde waarin de natuur groeit en bloeit. Een heerlijk en spannend bijproduct van de religieuze feesten die hun oorsprong hebben in eeuwenoude tradities. Tegenwoordig neemt de religieuze belangstelling sterk af. Kerken sluiten massaal. De paashaas en paaseieren lijken aan de winnende hand te zijn als het om het paasfeest gaat. Kinderen vinden het maar wat leuk om op eerste paasdag vroeg op te staan om de paaseieren te zoeken die overal verstopt zijn.